شناخت از قوانین و مقررات جاری کشور و همچنین ساز و کار قانونی حاکم بر محاکم قضایی یکی از ضرورت‌هایی می‌باشد که برای کلیه اشخاص حقیقی و حقوقیبسیار حائز اهمیت است. بدون تردید، در دنیای امروزی سرعت زندگی بیش از گذشته شده و کلیه امور مربوط به زندگی اجتماعی، به طرق گوناگون تخصصی شده است.با این اوصاف نمی‌‌توان موضوع مسائل حقوقی را از این قاعده مستثنی بر شمرد.
بنابراین کلیه آحاد جامعه بایستی در خصوص مطالعه و کسب اطلاع از قوانین و سازوکار قانونی حاکم بر کشور اطلاع کافی را در دست داشته باشند تا علاوه بر حفظ چهارچوب زندگی اجتماعی مبتنی بر قانون، آسیب‌ها و خطراتی که در قبال عدم رعایت قانون متوجه حالشان می‌باشد را نیز کنترل نمایند.
بررسی چگونی تنظیم و نگارش یک دادخواست حقوقی مناسب و قانونی
همانطور که می‌دانید محاکم قضایی به عنوان اساسی‌ترین مراجع رسیدگی به دعاوی و شکایات مردم قلمداد می‌شوند. محاکم قضایی بر حسب قوانینی که تعیین کننده روند اجرایی و رسیدگی به پرونده‌های قضایی گوناگون می‌باشد، به شکایات و دعاوی کلیه شخصیت‌های حقوقی و حقیقی رسیدگی کرده و بر طبق مفاد قانونی اقدام به صدور احکام و آرای نهایی می‌نمایند.
امروزه جهت شروع شکایت در محاکم قضایی، مستلزم ارائه دادخواست می‌باشیم که با توسعه بسترهای الکترونیکی و خط مشی‌های قوه قضاییه، طرح دعوی بدون تنظیم دادخواست در ساختار محاکم قضایی ناممکن می‌باشد. بنابراین کلیه کسانی که متقاضی طرح دعوی در خصوص پرونده‌های گوناگون، اعم از کیفری و حقوقی می‌باشند بایستی نسبت به تکمیل و تنظیم دادخواست مربوطه اقدام نموده و پس از طی کردن روند اداری و قانونی، این دادخواست‌ها را به مرجع قضایی تقدیم سازند.
با این اوصاف مشخص میشود که شکایاتی که در قالب دادخواست به محاکم قضائی ارسال نگردد از جانب این محاکم پذیرفته نمی‌شود. همچنین تکمیل و تنظیم دادخواست نیاز به رعایت و مورد توجه قرار دادن موارد و شرایط قانونی مختص به خود می‌باشد که بایستی از جانب خوانده مورد تاکید قرار گیرد.
به همین جهت، تیم حقوقی گروه وکلای یاسا به منظور شناخت مخاطبان عزیز از مطالب فوق تصمیم گرفته است در این نوشتار به بررسی چگونگی و روند تنظیم و نگارش دادخواست حقوقی بپردازد و مسائل عمومی و ابعاد حقوقی که در رابطه با تنظیم دادخواست حقوقی در محاکم قضایی ایران متداول می‌باشد را برای مخاطبان محترم ارائه داشته باشد. با ما در مطلب آموزشی تنظیم دادخواست حقوقی همراه باشید…
روند اداری تکمیل دادخواست حقوقی
همانطور که در بالا عنوان نمودیم در حال حاضر اکثر استان‌ها و شهرستان‌ها از بستر خدمات الکترونیک قوه قضاییه برخوردار می‌باشند و از همین رو به ندرت پیش می‌آید که محاکم قضایی اقدام به پذیرش دادخواست‌ها به صورت دستی و غیر رسمی نمایند. بر همین اساس اشخاصی که قصد طرح دعوی در محاکم قضایی دارند یا بایستی به سامانه خدمات الکترونیک قضایی به نشانی مراجعه نموده و یا با مراجعه نمودن به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و پرداخت نمودن هزینه تعیین شده در رابطه با تنظیم و تکمیل دادخواست، روند طرح دعوی حقوقی خود را در محاکم قضایی آغاز نمایند.
ولی با این حال رویه قضایی به این شکل می‌باشد که در شهرستان‌های کوچکی که هنوز دفاتر خدمات الکترونیک قوه قضاییه دایر نمی‌باشد و یا اینکه استفاده از سامانه خدمات الکترونیک قضایی مقدور نیست. اشخاص می‌توانند طرح دعوی حقوقی خود را به صورت دادخواست‌های حقوقی دستی صورت دهند.
از سوی دیگر خواهان به منظور تنظیم و تقدیم دادخواست به محاکم قضایی و استفاده از سامانه خدمات الکترونیک قضائی بایستی در سامانه ابلاغ الکترونیک موسوم به «ثنا» ثبت نام کرده باشد و دارای حساب کاربری باشد. لازم به ذکر است که ثبت نام در سامانه ثنا، نیازمند پرداخت تعرفه مشخصی می‌باشد.
نکته حائز اهمیت در بحث تنظیم دادخواست حقوقی این موضوع می‌باشد که در مواقعی که خواسته خواهان در رابطه با شکایت حقوقی‌اش در خصوص دریافت وجه از خوانده باشد، بایستی موارد ذیل مورد توجه قرار گیرد.
در صورتی که دعوی حقوقی خواهان در رابطه با مبلغی بیش از ۲۰ میلیون تومان می‌باشد. وی بایستی در دادگاه طرح دعوی نماید که همانطور که بیان نمودیم طرح دعوی در دادگاه‌ها مستلزم تنظیم دادخواست الکترونیک است ولی در صورتی که دعوی مربوطه از جانب خواهان در رابطه با خواسته کمتر از ۲۰ میلیون تومان است. رویه قضایی به این نحو می‌باشد که خواهان بایستی به شورای حل اختلاف منطقه مراجعه نموده و شکایت خود را به این مرجع تسلیم نماید.
لازم به ذکر است که طرح دعوی در شورای حل اختلاف با تنظیم دادخواست دستی و به صورت حضوری انجام میشود.
چگونگی تکمیل اجزای مختلف دادخواست
اولین قسمتی که در دادخواست‌های حقوقی حائز اهمیت است، قسمت خواهان می‌باشد. خواهان به کسی اطلاق میشود که از خوانده، خواسته‌ای دارد و با قید آن در دادخواست از مرجع قضایی تقاضای رسیدگی به این خواسته‌اش را می‌نماید.
توجه داشته باشید که کلید واژه خواهان و خوانده مختص دادخواست‌های حقوقی می‌باشد و در رابطه با دادخواست‌های کیفری از کلید واژه‌های شاکی و متهم استفاده می‌نماییم. مهم‌ترین بخش‌های یک دادخواست حقوقی را می‌وان به صورت اجمالی، این چنین معرفی نمود:
خواهان
خواهان بایستی اطلاعات شناسایی خود از قبیل نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، شماره ملی، نام پدر، شماره تلفن، شماره موبایل و … را به صورت کامل در قسمت‌های تعیین شده تکمیل نماید. در ادامه خواهان می‌بایست آدرس منزل و محل کارش را در قسمت خواهان دادخواست حقوقی قید نماید.
توجه داشته باشید که خواهان می‌بایست در تکمیل نشانی‌های مورد نیاز، دقت لازم را به عمل آورد. چرا که تمامی ابلاغیه‌ها به نشانی‌های درج شده ارسال خواهد شد و خواهان نمی‌تواند با مواردی همچون تغییر نشانی و یا اشتباه سهوی در خصوص دریافت نکردن ابلاغیه‌های قضایی ادعایی داشته باشد.
خوشبختانه امروزه با گسترش بسترهای اینترنت و خدمات الکترونیک قضایی مشکلات متداول در خصوص عدم دریافت ابلاغیه‌ها مرتفع شده است و خواهان و خوانده از طریق خدمات الکترونیکی قضایی در رابطه با ابلاغیه‌های قضایی خود آگاه می‌شوند. ( به صورت پیامک در رابطه با ابلاغیه‌های ارسالی، اطلاع رسانی میشود.)
خوانده
قسمت بعدی دادخواست بخش خوانده می‌باشد که بایستی از جانب خواهان به عنوان تنظیم کننده دادخواست، تکمیل شود خواهان بایستی اطلاعات مربوط به هویت خوانده اعم از نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه و دیگر موارد را تکمیل نماید و در صورتی که آدرسی از محل زندگی یا محل کار خوانده در دست دارد، در قسمت‌ها مربوطه قید داشته باشد.
همچنین شماره موبایل یا تلفن ثابت خوانده، می‌تواند در امر تکمیل دادخواست مورد استفاده قرار گیرد. البته لازم به ذکر است در صورتی که بخشی از این اطلاعات یا تمام این اطلاعات در دسترس خواهان نبوده و اطلاعی از مشخصات شناسایی و نشانی محل زندگی یا کار خوانده در اختیار خواهان نباشد؛ مراجع قضایی دعوی را به صورت غیابی رسیدگی می‌نمایند.
خواسته
بخش سومی که در دادخواست‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، قسمت مربوط به خواسته خواهان می‌باشد که بایستی خواهان با شفافیت و صراحت اعلام بدارد که چه چیزی و با چه شرایطی را از خوانده خواستار است. توجه نمایید که هرگونه ابهام و یا عدم شفافیت در خصوص خواسته قید شده، در دادخواست سبب توقیف دادخواست از جانب دادگاه خواهد شد. نکته مهم دیگر در این رابطه این موضوع می‌باشد که خواسته باید مربوط به یک مورد مشخص و یا چندین مورد مرتبط به هم باشد و خواهان نمی تواند مسائل مختلف را در یک دادخواست قید نموده و طرح دعوی داشته باشد.
از سوی دیگر دادگاه بر اساس قانون؛ به ابعاد حقوقی خواسته خواهان توجه نموده و در خصوص آن رای صادر می‌نماید و نمی‌تواند احکام بیشتر از خواسته خواهان را برای پرونده مربوطه جاری سازد. به طور مثال: اگر خواهان از خوانده خواسته ای در رابطه با تکمیل و تحویل ساختمانی را دارد؛ می‌بایست این مفهوم را به صراحت و شفافیت در دادخواست خود تاکید نماید و در صورتی که در دادخواست به تقاضای تکمیل ساختمان بسنده کند، او نمی‌تواند انتظار این موضوع را داشته باشد که دادگاه در خصوص تحویل ساختمان نیز، رأی صادر نماید.
مدارک و مستندات مربوط به دادخواست
در قسمت بعدی خواهان بایستی مدارک و مستندات خود را در رابطه با پرونده مربوطه، ضمیمه دادخواست نموده تا دادگاه بر اساس قانون و با توجه به مدارک و مستندات موجود اقدام به داوری نماید.
لازم به ذکر است که خواهان بایستی مستندات و مدارک و همچنین منضمات دادخواست را به صورت کامل قید نموده و آنها را به تعداد خواندگان به اضافه یک نسخه به دادخواست ضمیمه داشته باشد. به طور معمول؛ بایستی مدارک و مستندات کپی برابر اصل باشند. البته لازم به ذکر است که در سیستم الکترونیک مدارک تنها یک بار اسکن می‌شوند و مدیر دفتر دادگاه آن را به تعداد خواندگان به اضافه یک نسخه به چاپ می‌رساند.
شرح دادخواست
قسمت بعدی مربوط به شرح دادخواست می‌باشد که خواهان می‌بایست به صورت شفاف و روان در خصوص خواسته و دعوی صورت پذیرفته شرح موضوع داشته باشد. بعد از تکمیل قسمت شرح دادخواست، خواهان بایستی دادخواست خود را به امضا و یا اثر انگشت خود رسانده و با پرداخت هزینه رسیدگی قضایی و سپری کردن روند اداری و قانونی دادخواست را به ثبت رساند.
همانطور که عنوان نمودیم؛ در حال حاضر قالب دادخواست‌ها از طریق سامانه خدمات الکترونیک قضایی تنظیم و به ثبت می‌رسد. در این سامانه به صورت خودکار، پرونده به مجتمع قضایی که صلاحیت رسیدگی به این پرونده را دارد ارجاع داده میشود. در صورتی که دادخواست به وسیله سامانه خدمات الکترونیک تکمیل نگردد؛ خواهان می‌بایست دادخواست را به محکمه قضایی که صلاحیت رسیدگی به پرونده را دارد تسلیم نماید.
شایان ذکر است که مطالب عنوان شده مهم‌ترین مواردی می‌باشند که در رابطه با تنظیم و نگارش دادخواست حقوقی بایستی از جانب خواهان مورد توجه قرار گیرد. قطعاً به دلیل اختصار این مطلب آموزشی، تیم حقوقی گروه وکلای یاسا تلاش نموده است که به نکات مهم و اساسی در رابطه با دادخواست حقوقی تأکید بیشتری داشته باشد.
شما می‌توانید جهت مطالعه مطالب بیشتر در خصوص انواع دادخواست‌ها و مسائل و ابعاد حقوقی پر اهمیت در تنظیم و نگارش دادخواست، به قسمت‌های دیگر وب سایت یاسا مراجعه نمایید. شما می‌توانید سوالات و ابهامات خود را از طریق پل های ارتباطی گروه وکلای یاسا با کارشناسان این مجموعه مطرح فرمایید