قرارداد هبه غیرمعوض

گاهی کسی به کسی هدیه‌ای می‌دهد و در مقابل هدیه‌ای می‌گیرد؛ در این
صورت هبه معوض خواهد بود اما در بسیاری موارد هبه متقابلی وجود ندارد و هبه یک
طرفه است که به آن هبه غیر معوض می‌گویند. در هر صورت هبه معوض و هبه غیرمعوض
دارای آثاری است که به تفصیل آنرا برای شما شرح میدهیم.

هبه‌کننده باید برای معامله و تصرف در مال خود اهلیت (یعنی باید عاقل و
بالغ بوده و با قصد واراده خود مال خود را ببخشد) داشته باشد، البته این اهلیت
هنگام بخشیدن مهم است و باید تا زمان قبض مال از سوی متهب ادامه یابد.

در هبه به صغیر یا مجنون یا سفیه، قبض ولی معتبر است و در صورتی که عین
موهونه در ید متهب باشد، محتاج به قبض نیست.

در عقد هبه سه طرف وجود دارد: واهب، متهب و عین موهوبه؛ واهب کسی است که مالش را
تملیک می‌کند، متهب کسی است که مال به ملکیت او در می‌آید و عین موهوبه هم مالی است
که مورد هبه واقع می‌شود.

در صورتیکه یک مالی از طرف مرد هبه شده باشد و زوجه نیز برای دریافت آن
به او مالی ندهد به این هبه، هبه غیر معوض میگویند یعنی عوض ندارد عوض هم، هرچیزی میتواند باشد مثلا میتواند وجه
نقد باشد و یا کالایی باشد که در قبال مال هبه شده پرداخت میشود. در هبه غیر معوض
دیگر این مال پرداخت  نخواهد شد زیرا اگر این مال در قبال هبه داده شود هبه
به صورت معوض خواهد شد.

هبه غیر
معوض چیست؟

هبه غیرمعوض که واهب در هنگام عقد هبه، شرط
پرداخت عوض بر متهب نکرده باشد و متهب هم چیزی در عوض هبه به واهب پرداخت نکند.

به این صورت که مثلا مردی به همسر خود مبلغ ده میلیون تومان را میبخشد
و در مقابل آن از همسر خود چیزی را به عنوان عوض دریافت نمیکند.

رجوع از هبه به
چه روشهایی انجام میشود؟

رجوع از هبه، یا با گفتار است؛ یعنی واهب بگوید از هبه‌ام برگشتم یا
مال موهوبه را برگردان، یا به فعل است؛ مثل برگرداندن عین و گرفتن آن  از دست
متهب. اگر واهب مال موهوبه را بفروشد یا اجاره دهد یا وقف کند، اگر به قصد رجوع از هبه باشد، این موارد هم رجوع از هبه است.

در رجوع، اطلاع متهب شرط نبوده و صحیح است. برای رجوع از هبه‌نامه،
واهب باید دادخواست ارائه کند. در محکمه نیز یکی از این دو حالت دیده می‌شود:

1. نخست اینکه هبه ثبت شده و دارای سند رسمی
   است. در این حالت، واهب بدون اینکه نیاز باشد که هبه را به اثبات برساند،
   درخواست رجوع خود را مطرح می‌کند.
2. مورد دیگر، زمانی است که هبه به صورت رسمی
   به ثبت نرسیده است. (هبه‌نامه عادی یا هبه شفاهی)

در این حالت واهب مکلف است در دادگاه، نخست انعقاد عقد هبه را به اثبات برساند و آنگاه اعلام کند که می‌خواهد از عقد رجوع کند.

در چه مواردی
میتوان از هبه رجوع کرد؟

هبه معنوی و مالکیت فکری نیز وجود دارد که در زمینه هبه آن هنوز شک و
تردید حاکم است.

امکان رجوع در هبه در چهار شکل امکان پذیر است. در واقع  در صورتی
‌که متهب پدر و مادر یا اولاد واهب باشد یا در صورتی‌که هبه معوض بوده و عوض آن هم
داده شده باشد و در صورتی‌که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر
واقع شود؛ خواه قهراً، مثل این‌که متهب به واسطه فلس، محجور شود، خواه اختیاراً،
مانند اینکه عین موهوبه را به رهن داده باشد و همچنین در صورتیکه در عین موهوبه
تغییری حاصل شود.

مثل این‌که در زمین ساختمان ساخته شود، یا پارچه‌ای، دوخته شود،
بنابراین ملاک تغییر عرفی است، در این شرایط هبه قابل رجوع است.

در خصوص صدقه نیز باید گفت که صدقه قابل رجوع نیست.

در خصوص ابراء دین نیاز به قبول فرد مقابل نیز وجود دارد و و در ابراء گذشت
از حق عینی مطرح است و موضوع ابراء عبارت است از حق دینی (طلب) که باید وجود داشته
باشد، بنابراین ابراء دین ناموجود باطل است اما به نظر می‌رسد ابراء دینی که سبب
آن ایجاد شده است و نیز ابراء دین آینده به شرط ایجاد صحیح است؛ چنانکه ضمان دین
آینده نیز به شرط ایجاد صحیح است و از طرف دیگر، طلبی قابل ابراء است که آزاد بوده
و به نفع شخص ثالثی توقیف نشده باشد و وجود مدیون یا اهلیت او نیز شرط صحت ابراء
یا مانع نفوذ آن نیست.

در خصوص هبه پدر به فرزندانش باید بدانیم که این امر مانند ارث نیست و در موضوع هبه پدر ممکن است به یک فرزند کمی بیشتر از دیگری هبه
کند، بنابراین در خصوص موضوع سهم مساوی مطرح نیست.

هبه
اموال و هبه دیون چه تفاوتهایی با هم دارند؟

هبه دیون در واقع دینی است که فردی نسبت به شخصی طلبکار است و با هبه
اموال متفاوت است.

در هبه دیون فرد طلبی که باید دریافت کند را می‌بخشد به این معنا که ابراء
می‌کند ولی در هبه اموال بخشش از سوی فردی به شکل مجانی صورت می‌گیرد.

در هبه اموال نیاز به قبول فرد مقابل نیست ولی در هبه دیون به این شکل
نبوده و باید افراد این امر را قبول کنند.

هبه عقدی عینی است و به شکل رایگان به افراد ارائه می‌شود به طور مثال فردی
از روی عشق، دوستی، علاقه به شکل هدیه اموالی را هبه می‌کند که ممکن است این امر
از سوی پدر به فرزند باشد.

هبه به شکل عینی است و تا زمانی که در هبه مالی به فبض نرسد عقد هبه شکل نمی‌گیرد.

در خصوص اینکه چه اموالی را می‌توان هبه کرد باید بگوییم که هرگونه اموال
عینی که قابل انتقال باشد و همچنین وقف نبوده و در رهن نباشد را می‌توان هبه کرد.

آیا زوجه
میتواند مافی الذمه زوج را هبه کند؟

هبه دارای سه حالت است که شامل این است که زمانی زوجه در خصوص مهریه، ما فی‌الذمه زوج را
ابراء می‌کند.

به این بیان که می‌گوید از نظر من تو دیگر تکلیفی برای پرداخت مهریه نخواهی
داشت و این بیان باعث می‌شود تا تکلیف شوهر در ادای مهر به طور کلی ساقط شود و
زمانی است که زوجه در قبال طلاق، مهریه خود را به
شوهر بذل می‌کند.

بذل مهر در طلاق‌های خلع و مبارات انجام می‌شود، به این صورت که زن با
پرداخت مالی به شوهر، از او میخواهد که طلاقش دهد.

اگر زن در ایام عده طلاق از بذل خود رجوع کند، طلاق ملغی و کان‌لم‌یکن خواهد شد و همچنین زمانی
است که زوجه مهریه خود را به زوج هبه می‌کند.

به این بیان که می‌گوید من مهر خود را به تو بخشیدم در این حالت است که
همانند سایر اشکال هبه، تکلیف شوهر در پرداخت مهریه به طور کلی از بین نمی‌رود،
چراکه زن می‌تواند تحت شرایطی از هبه مزبور رجوع و مهر خود را مطالبه کند.

این حقوقدان با بیان اینکه بعد از فوت واهب یا متهب رجوع ممکن نیست، افزود:
طبق ماده 807 قانون مدنی اگر کسی مالی را به عنوان صدقه به دیگری بدهد حق رجوع
ندارد.

مراحل تنظیم قرارداد هبه غیر معوض توسط وکیل

1. شما نیاز به وقت مشاوره حضوری با وکیل
   متخصص در امور قراردادها را دارید.(برای دریافت وقت با دفتر تماس
   حاصل فرمائید)
2. پس از گرفتن وقت حضوری با وکیل، جزئیات
   قرارداد و توافقات مربوط به آن را برای وکیل شرح
   داده و در صورت لزوم وکالتنامه
   وکیل را امضاء می کنید.
3. در این مرحله وکیل مراحل قانونی و توضیحات
   لازم را برای تنظیم قرارداد را
   انجام خواهد داد.

مدارک لازم برای تنظیم قرارداد هبه غیر معوض توسط وکیل

1. مدارک شناسایی از قبیل شناسنامه و کارت ملی
   طرفین قرارداد
2. ارائه سند و یا مدرک و یا قولنامه و توافقات
   دو طرف قرارداد