نوسان سهم نفت در تولید ناخالص داخلى تابعى از نوسان قیمت در بازارهاى جهان (بحران‌هاى سیاسى حاکم بر جهان) وکیل است. در هنگام افزایش قیمت نفت و بالا رفتن درآمدهاى حاصل از آن، سهم سایر بخش‌ها به‌طور نسبى افزایش یافته است. توضیح اینکه سایر بخش‌ها، بخش‌هاى کشاورزی، صنایع و معادن و خدمات مى‌باشند.
وابستگى به درآمد ارزى نفت
وابستگى به درآمد ارزى نفت وابستگى شدیدى را در اقتصاد کلان ایجاد مى‌کند.
درآمد ارزى دولت
درآمد ارزى دولت حاصل از صادرات نفت و گاز
دولت از نظر درآمد ارزى مورد نیاز به شدت به درآمد ارزى حاصل از صادرات نفت وابسته است. دولت ایران براى اجراء پروژه‌هاى بزرگ تولیدى و زیربنائى و همچنین تأمین نیازمندى‌هاى کالائى مردم و یا خدمات خارجى خود نیاز گسترده‌اى به ارز دارد و بزرگ‌ترین منبع درآمد ارزى همان صادرات نفت و گاز است.
درآمد ارزى دولت حاصل از صادرات غیرنفتى
صادرات غیرنفتى ایران را مى‌توان به سه گروه عمده صادرات کالاهاى کشاورزی، صنایع‌دستى و کالاهاى صنعتى و معدنى تقسیم کرد.
در ایران بیشترین درآمد ارزى از صادرات غیرنفتى به فرش و صنایع‌دستى اختصاص دارد. فرش یکى از رشته‌هاى صنایع‌دستى است که مى‌تواند بدون نیاز به تشکیلات وسیع ادارى یا مؤسسات بزرگ مالی، وکالت جمعیت زیادى را مشغول به‌کار نماید و یکى از دلایل موفقیت فرش‌هاى ایرانى در سطح بین‌المللی، شانس رقابت فرش‌هاى ایرانى در بازار جهانى در بعد هنرى آن است. لیکن در حال حاضر موانع و مشکلات براى صادرات فرش وجود دارد که اهم آنها عبارتند از:
بالا رفتن قیمت‌ها اعم از مواد اولیه و دستمزد و در نتیجه بالا رفتن قیمت تمام‌شده فرش.
تهیه مواد، فروش و صدور فرش
وجود واسطه‌هاى متعدد در امر صدور و تولید فرش
فقر کارگران قالیباف که ناچار به پیش‌فروش قالى به واسطه‌ها مى‌نمایند.
عدم دقت و مراقبت در بافت فرش.
استفاده ازمواد اولیه نامناسب
وجود رقباى متعدد با قیمت‌هاى نازلتر
سیستم‌هاى تعرفه‌هاى ترجیحى
عدم وجود سامانهٔ بازاریابى دقیق و منظم
بعد از فرش، صدور محصولات کشاورزی، بیشترین درآمد ارزى را تا اواخر سال‌هاى ۱۳۷۱ داشته است، لیکن از سال‌هاى ۱۳۷۱ به بعد صدور محصولات صنعتی، روند صعودى نسبت به محصولات کشاورزى داشته است.
درآمد ارزى کشور از دیدگاه تراز پرداخت‌ها
مهم‌ترین وابستگى دریافت‌هاى ارزی، در تراز پرداخت‌هاى کشور مى‌باشد. دریافت‌هاى ارزى کشور براى مصارف بخش دولتی، بخش عمومى و بخش خصوصى مورد استفاده قرار مى‌گیرد.
مجموع وجوه ارزى که به هر نحوى وارد کشور مى‌گردد و با آن واردات صورت مى‌پذیرد، اعم از اینکه در سامانهٔ دولتى و بانک‌هاى کشور و یا خارج از آن عمل کند، در تراز پرداخت‌ها نشان داده مى‌شود بنابراین کلیه فعالیت‌هاى اقتصادى دولت و بخش خصوصى و همچنین کلیه فعالیت‌هائى که داراى محتواى ارزى است را شامل مى‌شود.
ارزیابى عملکرد درآمدهاى نفتى
درآمدهاى دولت به‌علت اتکاء به درآمدهاى نفت که متأثر از نوسانات جهانى است و نیز به‌علت تأثیر غیرمستقیم درآمدهاى ارزى حاصل از نفت بر درآمدهاى مالیاتی، دچار بى‌ثباتى زیادى در سال‌هاى اخیر بوده است.
