شناسنامه، یک سند رسمی است. با داشتن این سند، انجام بسیاری از امور حقوقی، ممکن خواهد شد. اطلاعاتی که در این سند مکتوب می‌شود، اطلاعات هویتی فرد بوده و معمولاً امکان تغییر آن وجود ندارد. در شناسنامه، اطلاعات مربوط به ولادت درج خواهد شد. این اطلاعات محل تولد و تاریخ تولد هستند.با این همه ممکن است دارنده‌ی یک شناسنامه، ادعا داشته باشد که سن مکتوب در شناسنامه‌ی وی، صحیح نیست و درخواست تغییر آن را داشته باشد. به خصوص در زمان‌های قدیم این اتفاق زیاد رخ می‌داد که با فوت یکی از فرزندان، شناسنامه‌ی او را برای فرزندان بعدی در نظر می‌گرفتند.
در چنین مواردی با یک مسأله روبه‌رو خواهیم بود و آن تغییر سن مکتوب شده در شناسنامه‌ی فرد است. لازم است بدانید که این امکان تنها یک بار وجود دارد. یعنی هر فرد تنها یک بار در تمام طول عمر خود می‌تواند اطلاعات مربوط به سن خود را در شناسنامه‌ی خویش اصلاح نماید. آن هم تنها در صورتی که ادعای طرف مبنی بر عدم صحت سن وی، کاملاً قابل اثبات باشد. اصلاحیه‌ی سن می‌تواند برای افزایش یا کاهش آن انجام شود. در این مقاله قصد داریم تا موارد و نکات مربوط به مسأله‌ی تغییر سن در مدارک رسمی را بیان کنیم.
مدارک مورد نیاز برای تغییر سن در مدارک رسمی
مدارکی که برای تغییر سن در اسناد رسمی، مورد نیاز است، عبارتند از:
- سه قطعه عکس (با زمینه سفید)
- اصل شناسنامه و کپی از آن
- اصل کارت ملی و کپی از آن
- نامه مراجع قضایی
- مدارک تحصیلی
- مدارک تولد (مثل برگ ولایت و …)
- نامه ثبت احوال
در صورت عدم وجود برخی از مدارک، بایستی سایر مدارک به قدری قابل استناد باشد که بتوان برای تغییر سن اقدام نمود. بهتر است پیش از اقدام برای این موضوع، از یک وکیل باتجربه و آگاه کمک بگیرید.
مرجع صالح برای تغییر سن در مدارک رسمی
برای این‌که سن واقعی خود را در شناسنامه و مدارک رسمی درج کرده و آن را تغییر دهید، بایستی بر اساس تعداد سال‌های اختلاف سن واقعی با سن درج شده‌ی فعلی، به مراجع مختلفی مراجعه نمایید. به عنوان مثال اگر اختلاف سن شما، تا ۵ سال باشد بایستی به دادگستری و دادگاه مراجعه نمایید. در صورتی که اگر این اختلاف سن، با بالاتر از ۵ سال برسد، می‌بایست درخواست خود را از طریق فرمانداری اعلام نمایید.
در ادامه روند درخواست تغییر سن در مدارک رسمی در هر کدام از این حالت‌ها را بیان خواهیم کرد.
تغییر سن در مدارک رسمی برای اختلاف تا ۵ سال
همان‌طور که پیش‌تر ذکر کردیم، برای تغییر سن در مدارک رسمی، چنانچه اختلاف سن مکتوب شده با سن واقعی پنج سال و کم‌تر باشد، بایستی به دادگستری و دادگاه حقوقی مراجعه کرد. در این حالت، فرد متقاضی بایستی یک دادخواست خطاب به اداره‌ی ثبت احوال صادر کننده‌ی شناسنامه‌ی خود بدهد. البته برای اعلام این درخواست نیازی نیست تا شخص به دادگاه محل صدور شناسنامه مراجعه نماید. بلکه می‌تواند از همان محل درخواست، تقاضای خود را مطرح نماید. درخواست بررسی موضوع برای تغییر سن در مدارک رسمی تا اختلاف ۵ سال، به این شکل قابل بیان می‌باشد.
تغییر سن در مدارک رسمی برای اختلاف بالای ۵ سال
چنانچه که سن واقعی متقاضی از سن مکتوب شده در شناسنامه‌ی وی از ۵ سال به بالا اختلاف داشته باشد، می‌بایست به فرماندهی شهرستان محل صدرو شناسنامه مراجعه شود. درخواست مطرح شده، توسط کمیسیون تشخیص سن بررسی خواهد شد. در این کمیسیون، افراد زیادی مانند فرماندار یا بخشدار، مدیرعامل سازمان بهداری استان، پزشک، رییس شورای اسلامی شهر و قاضی محل (رییس کمیسیون) حضور دارند. شخص بایستی دلایل و اسنادی که می‌تواند اختلاف سن وی را ثابت کند، به این کمیسیون ارائه دهد. این دلایل می‌تواند در قالب استشهاد نامه یا برگ ولایت شخص، باشد.
چقدر طول می‌کشد تا تغییر سن در مدارک رسمی انجام شود؟
این فرایند در هر شرایط و برای هر پرونده‌ای، پروسه‌ای متفاوت خواهد داشت. به عنوان مثال، این امکان وجود دارد که به دلیل نقایص پرونده، رأی منفی صادر شود و متقاضی ناچاراً از طریق اعتراض به رأی صادر شده، درخواست بررسی مجدد را اعلام دارد. اما در حالت کلی معمولاً این فرایند بین ۱ تا ۳ ماه زمان‌بر خواهد بود.
برای کاهش زمان، به جمع‌آوری اسناد مهم و محکمه پسندی که قابلیت استناد داشته باشد و هم‌چنین مشورت با یک وکیل کاردان، اقدام نمایید. این موارد می‌تواند از اتلاف زمان شما جلوگیری نماید.
چه اشخاصی می‌توانند برای تغییر سن در مدارک رسمی اقدام نمایند؟
شخص باید حتماً بالای ۱۸ سال سن داشته باشد. اگر شخص سن زیر ۱۸ سال دارد، باید دارای حکم رشد باشند. در غیر این صورت باید پدر و یا جد پدری وی با ارائه‌ی شناسنامه‌ی خود، برای این موضوع اقدام نمایند. هم‌چنین قیم و وصی شخص می‌تواند برای افراد تحت سرپرستی خود نسبت به تغییر سن آن‌ها اقدام نماید. به شرطی که اسناد و مدارکی که بتواند سمت وی را ثابت کند، داشته باشد.
اگر شخصی برای تغییر سن در مدارک رسمی اقدام نموده ولی موفق نشود، آیا امکان درخواست مجدد برای بررسی وجود دارد؟
بله، به شرط آن که رأی قطعی صادر نشده باشد. چنانچه برای درخواست شخص متقاضی، رأی قطعی صادر شده باشد، پرونده مختومه اعلام خواهد شد.
چطور ثابت کنیم که سن واقعی از سن شناسنامه متفاوت است؟
برای این کار راه های متفاوتی وجود دارد. شهادت شهود، پزشکی قانونی و … می‌توانند از مواردی باشند که بتوان به آن استناد نمود. در حالتی که اسناد و شهادات کافی وجود نداشته باشد و سن شما پایین‌تر از ۲۳ سال باشد، معاینات پزشکی قانونی می‌تواند مؤثر واقع شود.
برای تغییر سن در مدارک رسمی، چه نیازی به اخذ وکیل است؟
از قدیم گفته‌اند پیشگیری بهتر از درمان است. در مسائل حقوقی، نکات ریز و مهمی وجود دارد که می‌تواند نتیجه‌ی کار را کاملاً معکوس کند. بنابراین توجه به این نکات، الزامی می‌باشد. وکیل با دانش و تجربه‌ای که دارد، می‌تواند در تصمیم‌گیری‌ها به گونه‌ای عمل کند که از بروز مشکلات احتمالی بکاهد. از طرف دیگر قانع کردن قاضی دشواری‌های خود را دارد که با مشورت وکیل، راهکاری مناسب برای این امر انتخاب خواهد شد.
آیا تغییر سن در مدارک رسمی نیازمند صرف هزینه است؟
بله. به غیر از آماده سازی مدارک لازم که در این مقاله، بیان شد، شما بایستی مبلغی در حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان بابت تمبر غیرمالی، دفتر خدمات قضایی و پزشکی قانونی، صرف نمایید. و چنانچه برای این موضوع، وکیل بگیرید، هزینه‌های شما افزایش پیدا خواهد کرد.
آیا تضمینی برای تغییر سن در مدارک رسمی وجود دارد؟
یک وکیل با تجربه می‌تواند با بررسی مدارک و شرایط، پیش‌بینی صحیحی برای موفقیت و یا عدم موفقیت پرونده داشته باشد. به عنوان نمونه، وکیل می‌تواند به شما بگوید که مدارکی که تهیه و جمع‌آوری کرده‌اید و به طور کلی مستندات موجود در پرونده‌ی شما، تا چه اندازه می‌تواند رأی موافقت برای تغییر سن در مدارک رسمی را ایجاد نماید.
آیا می‌توان بنا به دلایلی مانند ازدواج و اختلاف سنی با همسر، سن را کاهش یا افزایش داد؟
در حالت کلی شما باید دلایل محکمه پسند و قابل ارائه به دادگاه داشته باشید. هم‌چنین وجود سند برای صحت ادعا و دلایل شما الزامی است و عدم وجود آن به منزله‌ی رد ادعا خواهد بود. در شرایط خاص، بهتر است از مشورت با یک وکیل کمک بگیرید.
پزشکی قانونی چطور می‌تواند در جمع‌آوری اسناد و دلایل برای سن کمک کند؟
پزشکی قانونی از طریق معاینه‌ی فیزیکی می‌تواند سن افراد را تعیین نماید. برای افرادی که کم‌تر از ۲۳ سال سن دارند، انجام معاینات ظاهری، گرافی استخوانی (بررسی وضعیت تراکم استخوانی)، بررسی پوست و مو و میزان چین و چروک و بررسی وضعیت دندان‌ها می‌تواند به تشخیص دقیق سن آن‌ها کمک کند. این معاینات برای افرادی که بالای ۲۳ سال سن دارند، پاسخگو نخواهد بود و به مدارک و اسناد مربوط به زمان تولد نیاز می‌باشد.
چه نیاز و اهمیتی برای تغییر سن شناسنامه‌ای وجود دارد؟
کسی که سن واقعی در شناسنامه‌اش درج نشده باشد، بدون شک در موارد بسیار زیادی دچار مسأله خواهد شد. به خصوص اگر این مسائل در زمینه‌ی سن نهایی برای یافتن شغل و شرکت در آزمون‌های استخدامی، شرکت در کنکور و ورود به دانشگاه، ازدواج، شرکت در مسابقات ورزشی و رده‌بندی‌های سنی آن و … حقی را از طرف ضایع شده باشند. در چنین شرایطی بهتر است که سن شناسنامه‌ای به سن واقعی شخص تغییر یابد.
[sc_fs_faq html=”true” headline=”h2″ img=”” question=”برای تغییر سن در سایر مدارک رسمی چگونه اقدام کنیم؟” img_alt=”” css_class=””] شناسنامه، اصلی‌ترین مدرک هویتی هر فرد محسوب می‌شود و با تغییر سن در این سند، به راحتی می‌توان برای سایر اسناد و مدارک دیگر نیز تغییرات را لحاظ کرد. به عنوان مثال اگر بخواهید مدرک تحصیلی و فارغ‌التحصیلی دانشگاه نیز با سن اصلی صادر شود، کافی است تا رأی دادگاه مبنی بر توافق برای تغییر سن خود را به دانشگاه ببرید. [/sc_fs_faq]اگر شهر سکونت با شهر محل تولد یکسان نباشد، چطور برای تغییر سن اقدام کنیم؟
همان‌طور که در این مقاله بیان شد، تغییر سن اگر بالای ۵ سال باشد باید به فرمانداری شهر محل تولد مراجعه نمایید. اما اگر در زمانی برای این مسأله اقدام می‌کنید که تنها و نهایتاً اختلاف سن واقعی شما با سن مکتوب در شناسنامه، زیر ۵ سال است، مراجعه به دادگستری محل سکونت کفایت خواهد کرد.
