صیغه یا ازدواج موقت یا نکاح منقطع نوعی ازدواج است که در بین اهل تشیع کاملا مشروع و حلال دانسته شده اما اهل تسنن آن‌را حرام می‌دانند، در این نوع ازدواج مواردی مانند: مقدار مهریه، مدت صیغه، تاریخ پایان، تعداد و مذهب باید ذکر شود. تا پایان این مقاله همراه ما باشید تا بیشتر به جزئیات این موضوع بپردازیم و درباره ارث در عقد موقت و نفقه و بایدها و نبایدهایی که در آن لازم است اجرا شود اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
آیا مرد در مدت عقد موقت باید نفقه بپردازد؟
با توجه به قانون، زن در دوران عقد موقت حق نفقه ندارد مگر اینکه شرط شده باشد یا آنکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد ( ماده 1113 قانون مدنی ). با توجه به این ماده مشخص می‌شود که عدم پرداخت نفقه در دوران عقد موقت یا صیغه جرم محسوب نمی‌شود و برخلاف عقد دائم که زوج به موجب ماده 1106 ملزم به پرداخت نفقه است و عدم پرداخت آن، جرم ترک انفاق محسوب می‌شود و قابل دادخواهی است، قابلیت پیگیری ندارد.
ارث بردن زن در مدت صیغه
در ماده 864 قانون مدنی آمده است: از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می‌برند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد. علاوه بر ماده مذکور، ماده 940 نیز در رابطه با ارث بردن زوجین است و در آن نیز عبارت عقد دائم ذکر شده است و گفته شده که اگر زوجین ممنوعیتی برای ارث بردن نداشته باشند از همدیگر ارث می‌برند.
اما سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا این ماده در مورد ارث در عقد موقت نیز صدق می‌کند؟
اگر ما مفهوم مخالف این ماده را نیز به‌دست آوریم متوجه این موضوع می‌شویم که زوجه در عقد موقت نمی‌تواند سهم‌الارث داشته باشد و ارث در عقد موقت شامل زوجه نمی‌شود، همانطور که از گرفتن نفقه محروم است و فقط می‌تواند مهریه مشخص شده در قرارداد عقد موقتش را اخذ کند.
اما با این وجود، زوج می‌تواند در وصیتش، مالی را برای زوجه قرار دهد و مانعی برای این اقدام وجود ندارد ولیکن همانطور که می‌دانیم و در قانون مدنی آمده است، تا ثلث مال می‌تواند وصیت شود و تا آن مقدار نافذ است، اگر زوج بیشتر از آن‌را وصیت کرده باشد غیرنافذ است و ورثه باید آن‌را تنفیذ کنند و این با ارث در عقد موقت متفاوت است.
آیا فرزندان حاصل از ازدواج دائم و فرزندان حاصل از ازدواج موقت از همه حقوق به‌طور یکسان برخوردارند؟
نکته قابل توجه این است با وجود اینکه در رابطه با ارث در عقد موقت صحبت کردیم و متوجه شدیم که زن در ازدواج موقت یا صیغه از سهم‌الارث محروم است، اما فرزندی که حاصل از ازدواج موقت است مانند فرزندی که حاصل عقد دائم است سهم‌الارث دارد و هیچ تفاوتی بین این دو وجود ندارد.
در ماده 21 قانون جدید حمایت از خانواده آمده است:
در جهت استواری روابط خانوادگی، مطابق با نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، ازدواج دائم مبنای تشکیل خانواده است و مورد حمایت قرار دارد و ازدواج موقت با تابعیت از قوانین شرعی و مدنی در مواردی چون: باردار شدن زن، توافق زوجین و شرط ضمن عقد ثبت آن الزامی خواهد بود.
پس بر اساس این ماده، ازدواج موقت اگر منجر به باردار شدن زن شود، مرد مجبور است که آن‌را ثبت کند ( از قانون مدنی نیز استنباط می‌شود که فرزند حاصل از ازدواج موقتی که کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه از آخرین نزدیکی زوجین نگذشته باشد به زوج حاضر در رابطه ملحق می‌شود (ماده 1158)). در خصوص نفقه، آن فرزند حاصل از عقد موقت واجب‌النفقه است و بنا بر آنچه که قبلا گفتیم از ارث نیز بهره‌مند است و در حالت کلی تمام هزینه‌های نگهداری وی بر عهده پدرش می‌باشد. البته این در صورتی است که فرزند دارای شناسنامه باشد و بتوان تمامی حقوق فرزند را به زوج منسوب کرد. اگر مرد از به ثبت رساندن ازدواج امتناع ورزد و زیر بار نرود نسبت دادن فرزند به او برای زن سخت خواهد بود.
در حالت کلی می‌توان گفت که ازدواج موقت ناقض بسیاری از حقوق زنان است و بستری برای انتفاع مردان بدون اینکه نیاز باشد به وظایفی که در عقد دائم بر عهده‌شان است عمل کنند می‌باشد و همچنین بر خلاف اینکه هدف اصلی صیغه رفع نیاز جنسی بدون گناه است و بعد از پایان مدت صیغه، زن و مرد مجددا به هم نامحرم می‌شوند می‌توانیم این را استنباط کنیم که با توجه به مشروع و حلال بودن این عمل با تعداد نامحدود برای مردان و همچنین صحیح بودنش برای مرد متاهل، در خیلی از موارد نه تنها این مسئله باعث سستی بنیان خانواده می‌شود بلکه شاید آثار شدیدتر و زیانبارتری نیز داشته باشد.
چه شرایطی برای تبدیل صیغه یا ازدواج موقت به ازدواج دائم لازم است؟
تبدیل صیغه به ازدواج دائم با رضایت طرفین سختی زیادی ندارد و با توجه به ماده مذکور در قانون جدید حمایت از خانواده نیز اگر زوجه باردار شود یا شرط ضمن عقد باشد، صیغه باید به عقد دائم تبدیل شود.
همانطور که می‌دانیم صیغه باید به مدت معلوم و مهریه معلوم باشد و می‌تواند یک ساعته هم باشد، صیغه 99 ساله نیز همان احکام صیغه‌هایی با مدت زمان کوتاه‌تر را دارد ( مثلا همان ارث در عقد موقت ) اما برخی گفته‌اند که اگر صیغه 99 ساله به‌صورت آشکار از عمر زوج بیشتر باشد زوجه می‌تواند ارث ببرد اما در مورد مهریه و … احکامشان با صیغه‌های کوتاه مدت‌تر یکسان است و همچنین اگر زوج بذل صیغه کند (یعنی باقی مدت زمان صیغه را به زوجه ببخشد) باید به زوجه مهریه‌اش را بدهد.
نکته! اگر در ازدواج موقت مهریه تعیین نشود آن عقد باطل است اما این موضوع برای ازدواج دائم صدق نمی‌کند و اگر برای عقد دائم، مهر معین نشود باطل نخواهد بود.
آیا برای عقد موقت اجازه پدر لازم است؟
گفته می‌شود که باید برای دختر باکره اذن پدر یا جد پدری باشد تا عقد موقت صورت بگیرد اما در حالت کلی اگر دختر باکره نباشد و بکارتش توسط شوهرش از بین رفته باشد نیازی به گرفتن اجازه چه برای عقد موقت و چه برای عقد دائم نخواهد بود و در هر صورت صحیح تلقی می‌شود، اگر هم بکارتش با شبهه یا زنا از بین رفته باشد به توجه به سخن امام خمینی گرفتن اجازه مستحب است و خوب است که اذن پدر نیز باشد.
در نهایت اگر در مورد مسائل مربوط به ازدواج یا عقد موقت یا ارث در عقد موقت و … نیازمند مشاوره آنلاین و یا مشاوره تلفنی هستید می‌توانید درخواست خود را در پایگاه خبری حقوقی یاسا با ما در میان بگذارید.
