نهاد اینترپل یکی از مهم ترین وظایف امنیتی و سیاسی در دنیا را برعهده دارد که با توجه به ضوابط و شرایطی خاص در انجام برخی امور بین المللی صلاحیت دارد. اینترپل که به پلیس بین الملل معروف است، برای مبارزه با مجرمان بین‌المللی و برقرار کردن امنیت عمومی کشور های عضو سازمان شکل گرفته است. اینترپل نام کوتاه سازمان بین المللی پلیس جنایی است که در سال 1923 در اتریش به وجود آمد.
سازمان اینترپل تنها با کشور های عضو سازمان ملل متحد در ارتباط است و به نوعی در تامین امنیت این مجامع نقش موثری دارد. این نهاد تنها رفتار های مجرمانه را مورد پیگیری قرار می دهد و ارتباط مستقیمی با پدیده های جنایی دارد. نهاد اینترپل در حال حاظر از پیشرفته ترین امکانات امنیتی روز دنیا برخوردار است و سابقه چندین ساله در زمینه مبارزه با مجرمان بین المللی را دارد.
افرادی که بنا به دلایل مختلفی از کشور خود فرار می کنند و مرتکب رفتار جنایی می شوند، با درخواست کشور صالح، پلیس بین الملل زمینه استرداد آن ها را فراهم می کند. در سالیان گذشته پلیس بین الملل ارتباط نزدیکی با کنسولگری ایران داشته است و بسیاری از افراد با تابعیت ایرانی که سابقه مجرمیت داشته اند، به داخل کشور بازگردانده شده اند.
نهاد اینترپل تنها در چارچوب صلاحیت هایی که دارد، وظایف خود را به خوبی انجام می دهد و جزو سازمان های بین المللی است که تا به اکنون توانسته وظایف خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهد و در مبارزه با رفتار های مجرمانه بین المللی موفقیت های زیادی کسب نموده است.
تاریخچه نهاد اینترپل
در سال میلادی 1914 اجلاسی در کشور فرانسه تشکیل شد که در آن سران پلیس، قاضیان و حقوقدانان برجسته دنیا طرح تشکیل سازمان بین المللی پلیس جنایی را تصویب کردند. بعد از مدت زمان کوتاهی با شروع جنگ جهانی اول اجرای این طرح متوقف گردید تا در نهایت در سال 1923 میلادی این سازمان بین المللی در وین پایتخت اتریش تاسیس شد.
بعد از تاسیس رسمی سازمان بین المللی پلیس جنایی، جنگ جهانی دوم آغاز شد و فعالیت های سازمان نیز به طبع جنگ متوقف گردید. بعد از جنگ با توجه به افزایش شمار جنایت ها و برهم خوردن نظم و امنیت عمومی کشور ها، اجلاسی در پایتخت بروکسل برگزار گردید. در سال 1956 اساسنامه و مقررات سازمان پلیس بین الملل به تصویب رسید. در حال حاظر مقر اصلی این سازمان در شهر وین اتریش می باشد.
صلاحیت ها و وظایف سازمان بین المللی پلیس جنایی(اینترپل)
سازمان اینترپل با هدف تامین امنیت و نظم عمومی در جوامع بین المللی تشکیل شد که در چارچوب تعیین شده یکسری وظایف مشخصی را برعهده دارد.
درواقع نهاد اینترپل صلاحیت رسیدگی به امور بین المللی با توجه به قواعد و مقررات حقوق بین الملل را دارد. تمرکز اصلی اینترپل در ارتباط با مواردی چون امنیت عمومی، تروریسم، جنایات سازمان یافته، جنایت جنگی، پول‌شویی، جرائم سایبری، قاچاق اسلحه و مواد مخدر می باشد. از جمله صلاحیت ها و وظایف این سازمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعقیب بین المللی یکی از اصلی ترین وظایف سازمان اینترپل می باشد. زمانی که مجرمین در نقاط مختلف دنیا متواری هستند، این سازمان وظیفه تحت تعقیب قرار دادن این افراد را برعهده دارد و علاوه بر انجام تحقیقات لازم، در صورت درخواست کشور صالح اقدام به مسترد کردن آن ها می نماید. البته فقط کشور هایی که عضو سازمان بین المللی می باشند، پلیس اینترپل تنها به آن ها خدمات رسانی می کند و سایر کشور ها نمی توانند با نهاد اینترپل در ارتباط باشند.
- انجام کلیه امور پلیسی در سطح دنیا از دیگر وظایف این نهاد بین المللی می باشد. پلیس اینترپل در تمام نقاط دنیا این امکان را دارد تا بتواند در صورت لزوم مجرمین را مورد تعقیب قرار دهد و به نوعی امور پلیسی خود را می تواند در سطح بین الملل انجام دهد. لازم به ذکر است که وجود این نهاد می تواند امنیت بین المللی را در سطح قابل قبولی تامین کند.
- استرداد مجرمین جزو اصلی ترین صلاحیت سازمان اینترپل می باشد و این امور را به روش های مختلفی انجام می دهد. استراداد مجرمین زمانی رخ می دهد که شخص یا اشخاصی مرتکب جرم یا جنایتی شده باشند که امنیت کشور یا دولت متبوع خود را مورد تهدید قرار داده باشند. در این صورت کشور های عضو رسمی این سازمان می توانند با در نظر گرفتن قوانین بین المللی درخواست استرداد چنین افرادی را بدهند. به طور مثال فرض کنید شخصی با تابعیت ایرانی در کشور ترکیه مرتکب جرمی شده است که امنیت داخلی و خارجی ایران را به خطر انداخته است. در این صورت کشور ایران می تواند با همکاری کشور ترکیه و دخالت مستقیم پلیس اینترپل وی را به داخل کشور برگردانند. البته استرداد مجرمین از طریق پلیس بین المللی تا حدود زیادی به نوع روابط میان کشور ها بستگی دارد. به عبارت دیگر کشور ها می توانند مجوز استرداد مجرمین بین المللی را به دولت متبوع دیگر ندهند و تنها در صورت به خطر افتادن امنیت داخی خود وی را مجازات کنند.
- مبارزه با مواد مخدر جزو صلاحیت های سازمان اینترپل به شمار می رود. پلیس اینترپل می تواند اشخاصی که با مواد مخدر در ارتباط هستند را تحت تعقیب بین المللی قرار دهد.
- ایجاد ارتباط و هماهنگی با مراجع قضایی کشور ها در رابطه با مجرمین متواری از کشوری به کشور دیگر
- اقدام برای یافتن گمشدگان بین المللی. اشخاصی که امکان پیدا شدن آن ها بنا به دلایل مختلف مانند فرار از کشور خود یا پناهندگی وجود ندارد، پلیس اینترپل برای یافتن آن ها اقدام بین المللی انجام می دهد. طی چند سال اخیر بسیاری از مردم دنیا از طریق این سازمان نجات یافتند و به کشور متبوع خود بازگردانده شدند.
- برقراری ارتباط سریع و آنی با کشور های عضو سازمان. درصورتی که کشور های عضو سازمان اینترپل نیاز به همکاری فوری داشته باشند، این نهاد در سریع ترین زمان ممکن با آن ها ارتباط برقرار می کند و درخواست های آن ها را مورد پیگیری قرار می دهند.
- ردیابی و شناسایی افراد مورد تقاضا. کشور های عضو سازمان اینترپل می توانند درخواست ردیابی و شناسایی افرادی که امکان دسترسی به آن ها وجود ندارد را به این نهاد بدهند تا تحقیقات لازم به عمل آید. معمولا افرادی که جنبه سیاسی و امنیتی کشور ها را مورد تهدید قرار داده اند، درخواست ردیابی آن ها به پلیس اینترپل داده می شود.
- پیشگیری و کشف جرایم به وقوع پیوسته در سطح بین الملل
- برقراری ارتباط امن جهانی برای نیرو های پلیس در سراسر دنیا. سازمان اینترپل امکان برقراری ارتباط به صورت دائم در فضایی امن برای نیرو های پلیس سراسر دنیا را فراهم آورده است تا اطلاعات فوری و مهم را در اختیار آن ها قرار دهد.
- ارائه اطلاعات امنیتی و عملیاتی لازم برای نیرو های امنیتی کشور های عضو سازمان. نهاد اینترپل کلیه اطلاعات عملیاتی و امنیتی نظیر اطلاعات مربوط به مجرمین سابقه دار، آثار انگشتان و غیره را در اختیار نیرو های امنیتی کشور های عضو سازمان قرار می دهد.
- پشتیبانی عملیاتی از نیرو های پلیس عضو سازمان اینترپل. ماموران اجرایی پلیس در کشور های عضو با ارائه پشتیبانی ها و کمک های فوری و همکاری های عملیاتی به خصوص در حوزه جرایم دارای اولویت مورد حمایت و پشتیبانی پلیس اینترپل قرار می گیرند.
- ارائه آموزش های لازم در حوزه پلیسی و امنیتی. برای افزایش توانمندی های کشور های عضو سازمان، آموزش های لازم برای مقابله با خطرات احتمالی و وقوع جرائم در سطح بین الملل ارائه می شود.
تشکیلات نهاد اینترپل
سازمان اینترپل با هدف پیشگیری و مبارزه با جرم در سطح بین الملل، دارای تشکیلات وسیع می باشد و نهاد های مختلفی نیز زیر نظر آن در حال فعالیت می باشد. تشکیلات این سازمان به شرح زیر می باشد:
مجمع عمومی:
عالی ترین نهاد پلیس بین الملل جنایی یا همان اینترپل، مجمع عمومی است که وظایف بسیار مهمی در این سازمان برعهده دارد.
مجمع عمومی هرساله در یکی از کشور های عضو سازمان به جهت بررسی و رسیدگی های لازم و همچنین اتخاذ تصمیمات ضروری در حوزه بین الملل تشکیل می شود.
اجرای اساسنامه، تصویب برنامه های سالانه و یافتن روش های مناسب برای رسیدن به اهداف سازمان از جمله وظایف اصلی این مجمع می باشد. درواقع اغلب کشور های عضو سازمان اینترپل با حضور در مجمع عمومی، برنامه ها و اهداف جدید و بلند مدت سازمان را برای سال های بعد اتخاذ می کنند.
کمیته اجرایی:
از دیگر تشکیلات سازمان اینترپل می توان به کمیته اجرایی اشاره کرد. این کمیته از تعدادی رئیس، معاون و عضو ناظر تشکیل شده است که اصلی ترین وظیفه آن پیش بینی بودجه و مخارج سازمان می باشد.
دبیرخانه مرکزی:
ریاست دبیر خانه مرکزی برعهده دبیر کل سازمان می باشد. دبیرخانه مرکزی جزو عضو دائم نهاد اینترپل به شمار می رود که اجرای برنامه های تصویب شده در مجمع عمومی و کمیته اجرایی و اعلام مهم ترین جرم های بین المللی جزو وظایف اصلی آن می باشد. دبیرخانه مرکزی آمار وقوع جرائم در سطح بین الملل را در اختیار سازمان قرار می دهد و همچنین هرساله این میزان را به طور دقیق مورد ارزیابی قرار می دهند.
دفتر ملی مرکزی:
در هر یک از کشور های عضو سازمان، دفتر ملی مرکزی تاسیس شده است تا ارتباط کافی با نهاد های مختلف برقرار باشد. این نهاد وظیفه شناسایی مجرمین فراری، ردیابی، تعیین هویت و استرداد آن ها را برعهده دارد.
هسته مشاوران:
کمیته اجرایی هر سه سال یک بار اساتید و دانشمندان برتر دنیا در رشته های مختلف را برای تشکیل گروهی تحت عنوان هسته مشاوران سازمان اینترپل انتخاب می کند.
کمیسیون بررسی پرونده های اینترپل: این کمیسیون وظایفی چون بررسی پرونده های موجود در سازمان، ارائه راهکار و مشاره های لازم در خصوص عملیات های امنیتی در سطح بین الملل را برعهده دارد.
اعلان قرمز پلیس اینترپل و شرایط لغو آن
اعلان قرمز برای افراد تحت پیگرد بین المللی توسط پلیس اینترپل صادر می شود. افرادی که مرتکب جرایم مختلفی شده اند و به نقاط مختلف دنیا نیز گریخته اند، اعلان یا هشدار قرمز برای آن ها در نظر گرفته می شود.
درواقع یکی از روش های استرداد مجرمین توسط پلیس اینترپل، اعلان قرمز است. مقام قضایی یک کشور بر اساس حکم صادر شده به سازمان اینترپل اعلام می کند که این متهم مرتکب جرمی شده و از کشور فرار کرده است؛ لذا تحت تعقیب قرار دادن متهم بین المللی را درخواست می کند.
لازم به ذکر است که تحت تعقیب قرار دادن متهم توسط عموم مردم صورت نمی گیرد، بلکه مقام قضایی یک کشور در صورت صلاح دید، چنین درخواستی را به نهاد اینترپل ارجاع می دهد.
در این صورت پلیس اینترپل اقدام به صدور اعلان قرمز برای متهمین متواری در سطح بین الملل می نماید. لازم به ذکر است که اعلان قرمز جزو شدید ترین نوع شرایط تحت تعقیب قرار گرفتن متهمین بین المللی به شمار می رود و وضعیت اشخاص به گونه ای است که در اولویت تعقیب پلیس بین المللی قرار می گیرند.
در صورت وجود شرایطی خاص صدور اعلان قرمز برای یکسری از اشخاص لغو می شود. شرایط لغو اعلان قرمز به شرح زیر می باشد:
- فرد تحت تعقیب به کشور متبوع خود مسترد شده باشد.
- فرد تحت تعقیب به دلایل مختلف فوت کرده باشد.
- کشور متقاضی در خواست تحت تعقیب قرار دادن اشخاص را لغو کرده باشد.
- درخواست بررسی مجدد برای قرار گرفتن افراد در لیست اعلان قرمز صادر شده باشد.
- کشور متقاضی محدود کردن اطلاعات و هویت اشخاص تحت تعقیب را درخواست کرده باشد.