ممنوعیت شرکت در آزمون ارشد رشتههای غیرمرتبط با مدرک کارشناسی یکی از موضوعاتی است که در طی چند روز اخیر بسیار جنجالی شده و باعث شده مباحثات زیادی حول محور آن بوجود بیاید. در ادامه این مقاله می‌خواهیم این موضوع را از منظر حقوقی‌اش بررسی کنیم و ببینیم بر چه اساسی این موضوع تصویب شده است و آثار مثبت و منفی آن به چه صورت می‌باشد.
اخیرا سازمان سنجش و پذیرش کشور مصوبه‌ای مبنی بر پذیرش داوطلبان در آزمون ارشد از سال 1401 فقط از بین دانش آموختگان دوره کارشناسی رشتههای مرتبط ارائه داد. این مصوبه آثار منفی و مثبت مختلفی برای شرکت‌کنندگان خواهد داشت.
نکته! همانطور که میدانیم مصوبات و قوانین تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند ازجمله این که مصوبه فقط برای کسانی که مخاطب آن هستند صدق میکند و مانند قانون برای همه افراد لازم‌الصدق نیست و همچنین تصویب قانون برعهده قوه مقننه است و تشریفاتش بر اساس قانون اساسی اعمال می‌شود اما مصوبه‌ها (تصویب‌نامه‌ها) را قوه مجریه تصویب میکند و همچنین آنها می‌توانند توسط مقام بالاتر نسخ شوند . پس ما در این مقاله قصد داریم آثار منفی و مثبت مصوبه ممنوعیت تحصیل در رشته غیرمرتبط با مدرک کارشناسی را بررسی کنیم و نه قانون آن را!
آثار منفی ممنوعیت شرکت در آزمون ارشد رشتههای غیرمرتبط
از جمله اثرات منفی پذیرش داوطلبان در آزمون ارشد از بین رشتههای مرتبط و ممنوعیت شرکت در آزمون ارشد رشتههای غیرمرتبط از سال 1401، می‌توان به این اشاره کرد که این طرح باعث کم شدن رقابت بین شرکت کنندگان آزمون ارشد می‌شود و همچنین باعث می‌شود که انگیزه مهاجرت فارغ‌التحصیلان فنی علاقه‌مند به رشتههای علوم انسانی به خارج از کشور افزایش پیدا کند چرا که آنان نمی‌توانند مشغول به تحصیل در رشته موردعلاقه خود در بین رشتههای علوم انسانی داخل کشور شوند.
همچنین از نظر برخی افراد این طرح موجبات تحدید آزادی داوطلبان را فراهم میکند و آنها را مجبور میکند که چند سال متوالی در رشته‌ای که یکبار انتخاب کرده‌اند تحصیل کنند، حتی اگر تمایل نداشته باشند!
اگر اندکی زاویه دیدمان را تغییر دهیم می‌بینیم که ورود افراد با رشتههای غیرمرتبط به رشتههای دیگر نه تنها بد نیست بلکه باعث می‌شود افراد گوناگون با دیدگاه‌های جدید و متفاوتی فرصت ظهور پیدا کنند.
پس درنهایت می‌توان گفت که این مصوبه‌ی ممنوعیت شرکت در آزمون ارشد رشتههای غیرمرتبط تا حدودی از چند بعدی شدن جمعیت جلوگیری میکند و جامعه را به سوی تک بعدی شدن سوق می‌دهد و از منظری پسرفت بحساب می‌آید.
بعلاوه ممنوعیت شرکت در آزمون ارشد رشتههای غیرمرتبط برای جوانانی که بر اساس ترندهای جامعه یا اجبار خانواده برای ورود آینده‌شان به رشتههای مهندسی یا پزشکی یا حقوق به سراغ رشتههای نظری می‌روند و یا بعد از آمدن نتایج کنکور سراسری با چشم بسته و همچنان با فشارهای اجتماعی رشته‌شان را انتخاب می‌کنند و 4 سال بدون علاقه در آن تحصیل می‌کنند و منتظر این هستند که بعد از پایان کارشناسی، 2 سال کارشناسی ارشدشان را در رشته دیگری تحصیل کنند بسیار ناامید کننده است.
همچنین بر طبق مصوبه ممنوعیت انتخاب رشته غیر مرتبط با مدرک کارشناسی، دانشجویانی که در طول کارشناسی متوجه بشوند که رشته منتخب، به ویژگی‌های روحی‌شان نمی‌خورد و تطابق ندارد، باید از ابتدا شروع به تحصیل در رشته دیگری که مناسبشان است بکنند و یک مدرک لیسانس دیگر بگیرند تا بتوانند در آزمون ارشد مرتبط با آن رشته نیز شرکت کنند.
آثار مثبت
موضوع مرتبط بودن رشته مدرک کارشناسی و ارشد، پیش شرط بسیاری از دانشگاه‌های معتبر اروپا برای پذیرش دانشجویان است و از این منظر، ممنوعیت شرکت در آزمون ارشد رشتههای غیرمرتبط به نفع دانشجویانی خواهد بود که می‌خواهند برای ادامه تحصیل در خارج از کشور اقدام کنند.
همچنین این طرح باعث می‌شود که زحمات کسانی که 4 سال تحصیلی خود را در رشته خاصی گذراندند و تمامی واحد‌های آن رشته را پاس کردند و از ادبیات ابتدایی تا مطالب تخصصی یک رشته را در مقطع کارشناسی آموخته‌اند نادیده گرفته نشود و دیگر داوطلبان، فقط بخاطر اینکه در یک آزمون برخی دروس با ضرایب بالاتر را بهتر توانسته‌اند حل کنند نتوانند جایگاه آنانی که 4 سال در رشته مرتبط تحصیل کرده‌اند را بگیرند و باعث کاهش شانس قبولی افراد با رشتههای مرتبط در مقاطع بالاتر شوند.
یکی از اعتراضاتی که به مصوبه ممنوعیت شرکت در آزمون ارشد رشتههای غیرمرتبط وارد شده است این است که اگر کسی توانایی قبولی در آزمون ارشد را داشته باشد یعنی به اکثر دروس کارشناسی آن رشته مسلط است، لذا نیازی به منع آن فرد برای تحصیل در رشته مرتبط وجود ندارد.
البته خالی از لطف نیست که بگوییم تعداد انگشت‌شماری از افراد، از توانایی برای ادامه تحصیل در دو رشته متفاوت و غیرمرتبط سودجویی می‌کنند و برای اینکه صرفا یک مدرک کارشناسی ارشد هم داشته باشند رشته خود را به گرایش‌های آسان‌تر علوم انسانی تغییر می‌دهند، فلذا این مصوبه باعث جلوگیری از ادامه این روند نیز خواهد بود. حتی برخی نیز به جعل مدرک روی آورده اند که خود نوعی جرم کیفری محسوب می شود.
در ابلاغیه مرتبط بودن رشته کارشناسی با ارشد که به تازگی در تاریخ 10 تیرماه 1400 تصویب شد، محمدرضا آهنچیان مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در نامه‌ای که مخاطب آن مدیران کارگروه‌های تخصصی گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی بودند از آنها درخواست کرد که تا روز پنج شنبه ۲۴ تیرماه ۱۴۰۰ رشتههای مرتبط برای هریک از رشته‌‌هایی که در آزمون کارشناسی ارشد پذیرش دانشجو دارد را تعیین کنند.
در مصوبه ممنوعیت شرکت در آزمون ارشد رشتههای غیرمرتبط همچنین آمده است که تا پیش از این، پذیرش دانشجو در زمان کارشناسی ارشد در همه رشته‌ها و صرفنظر از رشته تحصیلی وی در زمان کارشناسی صورت می‌پذیرفت و آنطور که در مصوبه ذکر شده، این مسئله به کیفیت آموزش عالی صدمه وارد ساخته است و به همین دلیل قرار شد طرح پذیرش دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد رشتههای مرتبط با کارشناسی دانشجو از سال 1401 اجرایی شود.
آیا ممنوعیت تحصیل در رشته غیرمرتبط برای آزمون دکتری نیز صدق میکند؟
در رابطه با آزمون دکتری در برخی رشتههای معین امکان تغییر رشته وجود ندارد اما داوطلبان در بسیاری از رشته‌ها امکان تغییر رشته را دارا هستند، گفتنی است که این اقدام سختی‌های زیادی دارد، بخصوص اگر در مرحله دوم آزمون دکتری بخواهد انجام شود.
درنهایت می‌توان گفت که مصوبه ممنوعیت شرکت در آزمون ارشد رشتههای غیرمرتبط از منظر حقوق، بخصوص حقوق اداری مشکلاتی را دارا است چرا که امکان انتخاب رشته غیرمرتبط در مقطع کارشناسی ارشد فقط مختص ایران نیست و این چندبعدی شدن در خیلی از کشورهای دیگر نیز درحال انجام است و این نوعی از بستن قرارداد اجتماعی بین همه افراد جامعه است.
سخنگوی سازمان سنجش در پی تاکید بر بررسی این موضوع در شورای سنجش و پذیرش اعلام کرد: فعلا تا زمانی که این مصوبه در شورا بررسی و تصویب نشود، قابل اجرا نیست.
نکته پایانی و شایان توجه این است که شما می‌توانید با استفاده از مشاوره آنلاین تخصصی در وبلاگ یاسا با برترین کارشناسان حقوقی، مشکلات حقوقی‌تان پیرامون تغییر رشته، مهاجرت تحصیلی، حکم کارگزینی و …. را با خیال راحت حل کنید.
